Laboratuvar Hizmetleri

Geçtiğimiz yüzyılın başlarında radyo alıcı ve vericilerinin sayısı çok fazla olmadığı için hem ciddi analmda elektrmoanyetik uyum problemi yaşanmazdı, hem de karşılaşılan problemlerin çözüm yolları çok basitti. Bu konu daha çok 1920’li yıllarda dile getirilmeye başlanmıştır. 1930’lu yıllarda ise motorlar ve demiryolları sistemlerinde ilk ciddi problemler yaşanmıştır (RFI, radio freqency interference, radyo frekans girişimleri). Elektromanyetik girişim ise ilk olarak İkinci Dünya Savaşı gündeme gelmiştir. Savaştan sonra, 1933 yılında kurulan CISPR (Uluslararası Radyo Parazitleri Özel Komitesi) yeniden yapılanmış ve elektronik cihazlardan yayılıma yönelik sınırlamalar konusunda standartlar yayınlanmıştır.

Genel olarak elektromanyetik uyumluluk testleri şu elektromanyetik girişimler için yapılmaktadır:

• Işıma yolu ile yayınım (Radiated Emission)
• Işıma yolu ile alınganlık (Radiated Susceptibility)
• İletim yolu ile yayınım (Conducted Emission)
• İletim yolu ile alınganlık (Conducted Susceptibility)

Alınganlık testleri elektrikli veya elektronik sistemlerin veya cihazların bulunduğu ortamdaki diğer sistem veya cihazlardan kaynaklanan elektromanyetik yayınımlara karşı gösterdiği alınganlığı ölçmek amacı ile yapılmaktadır.

Elektrikli ve elektronik sistemlerin veya cihazların, yüksek seviyeli elektromanyetik alanlar içinde sorun yaratmadan çalışmalarına devam edebilmeleri için yapılan testlere, ışıma yolu ile bağışıklık veya ışıma yolu ile alınganlık testleri adı verilmektedir. Test sonuçlarının doğruluğundan emin olmak için öncesinde, söz konusu cihaz, kablo ve alan kalibrasyonlarının yapılması gerekmektedir.

Yetkili laboratuvarlarda birçok elektromanyetik uyumluluk (EMC) testleri yapılmaktadır. Kuruluşumuz da EMC testleri kapsamında ışımayla bağışıklık (alınganlık) testlerini, ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun şekilde gerçekleştirmektedir. Bu çalışmalarda esas alınan birkaç standart şunlardır:

• TS EN 61000-4-4 Elektromanyetik uyumluluk (EMU) - Bölüm 4-4: Deneyler ve ölçme teknikleri - Elektriksel hızlı geçici rejim/patlama bağışıklık deneyi
• TS EN 61000-4-5 ... Darbe bağışıklık deneyi
• TS EN 61000-4-6 ... Radyo frekans alanlar tarafından endüklenen iletim yoluyla yayılan bozulmalara karşı bağışıklık
• TS EN 61000-4-8 ... Şebeke frekanslı manyetik alan bağışıklık deneyi
• TS EN 61000-4-9 ... Darbe şeklinde manyetik alan bağışıklık deneyi

Kuruluşumuz, ÖSAS Akreditasyon Kurumu'ndan, TS EN ISO/IEC 17025 standardına uygun şekilde akredite olmuştur.

Elektronik cihazların ve çeşitli sayısal (dijital) cihazların kullanımı, hem sivil alanda hem de askeri alanda gittikçe artmaktadır. Bu durum elektromanyetik uyum konusunda yaşanan problemleri de arttırmaktadır.

Bu tür problemlerin çözümü konusunda birçok yol bulunmaktadır ancak önemli olan problem daha ortaya çıkmadan önlem almaktır. Bu yüzden üretici firmalar, elektronik ve elektrikli sistemlerin ve cihazların tasarımını, elektromayetik ışımayı (yayınımı) en düşük seviyede tutacak şekilde yapmaya çalışmaktadır. Örneğin bilgisayarların kullanım sıklığı hergün artmaktadır. Bu yüzden bilgayasar tasarımı artık sadece devre tasarımı değildir. Bugün bilgisayar bileşenlerinin ana kart üzerinde yerleşimini yaparken, bu kartın doğru çalıştığından ve elektromanyetik uyumluluk koşullarını sağladığından emin olmak gerekmektedir.

İşte ışımayla yayınım (emisyon) testleri bu noktada önemlidir. Elektromanyetik girişimlerin elektrikli veya elektronik cihazlara veya sistemlere ulaşmaları ve onların çalışmasında etkili olmaları, iki yoldan olmaktadır: ışıma veya iletim. Işıma, bu cihazların hava ortamında girişime neden olmaları veya etkilenmeleri durumudur. İletim ise özellikle kablolar üzerinden girişime neden olmaları veya etkilenmeleridir.

Işıma ile yayınım (Radiated Emission) testleri, elektrikli veya elektronik bir sistem veya cihazın, çalışırken bulunduğu ortamda radyo frekansı yolu ile ne kadar elektromanyetik kirlilik yarattığını belirlemek amacı ile yapılmaktadır.

Yekili laboratuvarlarda elektromanyetik uyumluluk test ve ölçümleri yapılmaktadır. Kuruluşumuz da EMC testleri kapsamında ışımayla yayınım (emisyon) testlerini, ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun şekilde gerçekleştirmektedir. Bu çalışmada dikkate alınan birkaç standart şunlardır:

• TS EN 50561-1 Alçak gerilim tesislerinde kullanılan güç hattı iletişim cihazları - Radyo bozulma karakteristikleri - Sınırlar ve ölçme yöntemleri - Bölüm 1: Evde kullanılan cihazlar
• TS EN 55011 Sanayi, bilimsel ve tıbbi donanım - Radyofrekans bozulma karakteristikleri - Sınır değerleri ve ölçme yöntemleri
• TS EN 55014-1 Elektromanyetik uyumluluk - Ev ve benzeri yerlerde kullanılan elektrikli aletler ve benzeri cihazlar için özellikler - Bölüm 1: Yayılım

Kuruluşumuz, ÖSAS Akreditasyon Kurumu'ndan, TS EN ISO/IEC 17025 standardına uygun şekilde akredite olmuştur.

Elektromanyetik uyumluluk (EMC) demek, elektronik ve elektrikli sistemlerin ve cihazların, içinde bulundukları elektromanyetik ortamlarda, kendileri çok fazla elektromanyetik ışıma yapmadan normal şekilde ve birbirlerinden etkilenmeden çalışmalarını ifade etmektedir. Örneğin aynı elektromanyetik ortamda çalışan radar sistemi, alıcı verici telsizler veya uçağın çalışma sistemlerini denetleyen mikroişlemci kartından çıkan elektromanyetik dalgaların yüksekliği ve sıklığı birbirlerine zarar vermeden ve uyum içinde çalışmaları gerekmektedir.

Esas olarak elektromanyetik girişimler iki şekilde olmaktadır. Bir kısmı özellikle bu sistemlerin ve cihazların içinde kullanılan kabloların yardımı ile (iletkenlikle yayınım), bir kısmı ise birbirlerine temas olmadan havanın iletkenliği ile (ışıma ile yayınım) olmaktadır.

Yetkili labortatuvarlarda yapılan iletkenlikle yayınım (emisyon) testleri sonucunda, bir elektronik veya elektrikli sistemin veya cihazın bağlı olduğu enerji veya telekomünikasyon şebekesi üzerinden iletim yolu ile yayılan elektromanyetik kirlilik seviyelerini tespit edilmektedir. Bu test çalışmaları sırasında bir sistemin veya cihazın, ya da cihazın herhangi bir bileşeninin, akım ve gerilim değerleri ölçülmektedir. Askeri alanda olsun sivil yaşamda olsun, elektronik ve elektrikli cihazların kullanımı arttıkça elektromanyetik uyumluluk konusu gittikçe önemli olmakta ve bu konuda çeşitli test ve ölçüm çalışmaları yapılmaktadır. İletkenlikle yayınım (emisyon) testleri de bu açıdan çok önemli olmaktadır.

Yekili laboratuvarlarda elektromanyetik uyumluluk test ve ölçümleri yapılmaktadır. Kuruluşumuz da EMC testleri kapsamında iletkenlikle yayınım (emisyon) testlerini, ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun şekilde gerçekleştirmektedir. Bu çalışmada dikkate alınan birkaç standart şunlardır:

• TS EN 61000-6-3 Elektromanyetik uyumluluk (EMU) - Bölüm 6-3: Genel standardlar - Ticari ve hafif sanayi ortamları için yayınım standardı
• EN 61000-6-4 ... Endüstriyel ortamlar için yayınım standardı
• TS EN 55014-1 Elektromanyetik uyumluluk - Ev ve benzeri yerlerde kullanılan elektrikli aletler ve benzeri cihazlar için özellikler - Bölüm 1: Yayılım
• TS EN 50561-1 Alçak gerilim tesislerinde kullanılan güç hattı iletişim cihazları - Radyo bozulma karakteristikleri - Sınırlar ve ölçme yöntemleri - Bölüm 1: Evde kullanılan cihazlar

Kuruluşumuz, ÖSAS Akreditasyon Kurumu'ndan, TS EN ISO/IEC 17025 standardına uygun şekilde akredite olmuştur.

Teknik özellikleri birbirlerinden farklı olan elektrikli veya elektronik bütün cihazların, birbirleri ile etkileşime girmeden ve düzgün bir şekilde çalışmaları beklenmektedir. Elektromanyetik uyumluluk süreçleri bunu sağlamak amacı ile bir takım önlemler ve testler içermektedir. Bu süreçler, farklı sanayi kollarında ortak elektromanyetik girişim sınırlamalarının yaratılması için belli standartlar haline getirilmiştir. Bu yönde hazırlanan bütün standartlar ve sınırlandırmalar, elektrikli veya elektronik sistem ve cihazların etkileşim içinde bulundukları sistem ve cihazlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Örneğin mobil telefonlar için geliştirilen standartlar ve kabul edilen değerlerin, medikal alanda kullanılan bir kalp pilinin standartları ve kabul edilen değerleri ile aynı olması beklenemez.

Elektromanyetik girişim uygulama düzeyleri genelde şu şekildedir: ekranlama, topraklama, kablolama, filtreleme, koruma, izolasyon ve baskı devre. Bütün bu uygulama düzeylerinde farklı testler ve ölçümler yapılmaktadır.

Elektromanyetik girişimlerin elektrikli veya elektronik cihazlara veya sistemlere ulaşmaları ve onların çalışmasında etkili olmaları, genel olarak iki temel yoldan olmaktadır: ışıma veya iletim. Işıma, bu cihazların hava ortamında girişime neden olmaları veya etkilenmeleridir. İletim ise özellikle kablolar üzerinden girişime neden olmaları veya etkilenmeleridir.

Işıma veya yayınım testleri iki temel konuda yapılmaktadır:

• Işıma yolu ile emisyon (Radiated Emission)
• Işıma yolu ile bağışıklık (Radiated Immunity)

Bütün yekili laboratuvarlarda elektromanyetik uyumluluk test ve ölçümleri yapılmaktadır. Kuruluşumuz da EMC testleri kapsamında yayınım testlerini, ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun şekilde gerçekleştirmektedir. Bu çalışmalarda esas alınan birkaç standart şunlardır:

• TS EN 61000-6-3 Elektromanyetik uyumluluk (EMU) - Bölüm 6-3: Genel standardlar - Yerleşim, ticari ve hafif sanayi ortamları için yayınım standardı
• TS EN 61000-6-4 ...  Endüstriyel ortamlar için yayınım standardı
• TS EN 61000-3-2 Elektromanyetik uyumluluk (EMU) - Bölüm 3-2: Sınırlar - Harmonik akım yayınımları için sınırlar (faz başına ≤ 16 A giriş akımı taşıyan donanım)
• TS EN 61000-3-3 ... Faz başına beyan akımı ≤ 16 A olan ve şartlı bağlantıya tabi olmayan donanım için genel alçak gerilim besleme sistemlerindeki gerilim değişiklikleri, gerilim dalgalanmaları ve kırpışma ile ilgili sınırları

Kuruluşumuz, ÖSAS Akreditasyon Kurumu'ndan, TS EN ISO/IEC 17025 standardına uygun şekilde akredite olmuştur.