Ülkemizde ekolojik tarım uygulamaları ve ekolojik gıda maddeleri üretimi konusunda ilk yasal düzenleme 1994 yılında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından çıkarılan Bitkisel ve Hayvansal Ürünlerin Ekolojik Metotlarla Üretilmesine Dair Yönetmelik’tir. Ancak daha sonra Avrupa Birliği uyum çalışmaları kapsamında bu yönetmelik yürürlükten kaldırılmış ve yerine 2002 yılında yürürlüğe giren Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik yayınlanmıştır.
Arkasından 2004 yılında ekolojik tarımsal faaliyetlerinde yaşanan problemleri çözmek ve eksiklikleri gidermek amacı için, ayrıca bu yöndeki faaliyetlere yasal bir zemin oluşturmak için Organik Tarım Kanunu yayınlanmıştır. Bir yıl sonra da 2005 yılında, Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik revize edilmiştir.
Organik Tarım Kanunu, tüketicilere kaliteli ve güvenilir gıda ürünleri sunmak amacı ile, ekolojik ürünler ve girdi maddeleri üretiminin geliştirilmesine yönelik usul ve esasları belirlemektir. Söz konusu kanuna göre ekolojik gıda maddeleri üretiminin kapsamı şu şekilde belirlenmiştir:
- Toprak, su, hava, bitki, hayvan ve doğal kaynaklar kullanılarak ekolojik ürün veya girdiler üretilmesi
- Doğal alan ve kaynaklardan ürün toplanması
- Yetiştirilen ekolojik gıda maddelerinin, hasat, kesim, işleme, ambalajlama, etiketleme, depolama, saklama, taşıma, pazarlama, ithalat ve ihracat gibi tüketicilere ulaşmasına kadar bütün aşamaların kontrol edilmesi
Bu yasal düzenlemeler ile birlikte ülkemizde ekolojik tarım uygulamaları gelişmeye başlamıştır. Ancak yine de üretimin önemli bir kısmı özellikle Avrupa Birliği ülkelerinden gelen taleplere dayanarak sözleşmeli tarımsal üretim şeklinde sürdürülmektedir.
Resmi rakamlara göre 2004 yılında ekolojik tarım ile uğraşan çiftlik veya işletme sayısı 12 bin civarındadır. 2016 yılında ise bu rakam 68 bine yükselmiştir. Ekolojik gıda üretimi yapılan toprak büyüklüğü 2004 yılında 162 bin hektar iken 2016 yılında 490 bin hektar yükselmiştir. 2004 yılında ekolojik olarak üretilen ürün sayısı 174 iken 2016 yılında üretilen ekolojik ürün sayısı 225 olmuştur. Yine 2004 yılında üretilen ekolojik ürün miktarı 378 bin ton civarında iken bu rakam 2016 yılında 2 buçuk milyon tona yaklaşmıştır. Bu rakamlar büyük bir gelişmenin işaretidir. Ekolojik tarım uygulamaları ülkemizde daha fazla bitkisel üretimde olmaktadır. En fazla üretilen bitkiler pamuk, elma, domates, buğday, kayısı, mercimek, üzüm ve incir gibi bitkilerdir.
Ekolojik gıda madelleri üretimi, kesin kuralları olan ve kontrollü yapılan belgeli bir tarımsal uygulamadır. Bu bakımdan sürekli olarak yasal düzenlemeler yapılmakta ve yeni standartlar hazırlanmaktadır ve bunların yakından izlenmesi gerekmektedir. Ayrıca en büyük alıcı durumunda olan Avrupa Birliği ülkelerine gönderilecek ekolojik gıda ürünleri için Avrupa Birliği tarım politikalarının ve ekolojik tarıma yönelik yasal düzenlemelerin yakından izlenmesi gerekmektedir.
ECO Food Standardı Neden Önemlidir?
Dünyanın ekolojik dengesi, bilinçli veya biliçsiz yapılan uygulamalar sonucu altüst olmuş durumdadır. Böyle gittiği takdirde yakın gelecekte bu denge tamamen ortadan kalkacaktır. Ekolojik tarım alanında yapılan çalışmalar, kaybolan doğal dengeyi yeniden kurmak ve insan sağlığına ve çevrenin korunmasına yönelik dost üretim sistemleri oluşturmak içindir.
Bu çerçevede olmak üzere özellikle sentetik kimyasal tarım ilaçları, hormonlar ve mineral gübrelerin kullanımı mutlaka yasaklanmalıdır. Bunun yerine organik ve yeşil gübreleme, toprağın korunması, münavebe ile ekim yapılması, bitkilerin direncinin arttırılması ve toprak ve bitkiler için doğal düşmanlardan daha fazla yararlanılması gerekmektedir. Ekolojik üretim yöntemleri, bütün bunları bir araya getiren sistemlerdir. Ekolojik üretimde esas olan, sadece miktar bazında üretimi arttırmak değil, aynı zamanda ürünlerin kalitesini de arttırmaktır. Bu bakımdan ekolojik üretim yöntemleri, geleneksel üretim yöntemlerine bir alternatif olarak kabul edilmektedir.
Bu yüzden kuruluşumuz, sorumluluk duygusu ile hareket ederek ECO Food standardını geliştirmiştir ve bu standardı uygulayan işletmelere ECO Food belgesi ve ECO Food etiketi kullanma izni vermektedir.
ECO Food Prosedürleri
Kuruluşumuz, ekolojik besin üretimi konusunda gıda güvenliği açısından bütün dünyada kabul gören FSSC 22000 Gıda Güvenliği Sistemi standardını esas almıştır. Bu standart ülkemizde de TS EN ISO 22000 Gıda güvenliği yönetim sistemleri - Gıda zincirindeki kuruluşlar için şartlar standardı olarak yayınlanmıştır.
Bununla birlikte ECO Food standardı, gıda esaslı bir standarttır ve değerlendirme ve belgelendirme çalışmalarında yine kuruluşumuz tarafından geliştirilen ECOMark® Ekolojik Ürün Belgelendirme Programı kriterleri dikkate alınmaktadır.
Ürünlerin üzerinde yer alacak ECO Food etiketi, bu besin maddelerinin insan sağlığına ve doğanın korunmasına karşı duyarlı olduğunu kanıtlamaktadır.
Kuruluşumuz, işletmelerin ECO Food standardını uygulaması ve ürünlerinin tanıtım ve pazarlanması sırasında ECO Food etiketini kullanması konusunda, bu işlemlerin belli bir sistematik olarak yürütülmesini sağlamak amacı ile bir takım prosedürler oluşturmuştur. Bu prosedürler, işletmelere kaliteli ve kusursuz bir hizmet vermek amacı ile hazırlanmıştır.
Aşağıda ECO Food prosedürlerinden birkaçı açıklanmaktadır:
- ECO Food belgelendirme başvuru prosedürü: Bu prosedür, işletmelerinde ECO Food standardını kuran ve uygulayan firmaların belge taleplerini alma ve değerlendirme işlemlerini kapsamaktadır.
- ECO Food belgelendirme sözleşme prosedürü: Bu prosedür, firmaların başvurusu alındıktan sonra kuruluşumuz tarafından yapılacak ön değerlendirme çalışmalarını, firma ile yapılacak sözleşme koşullarını ve taraflara düşen sorumluluk ve yükümlülükleri kapsamaktadır.
- ECO Food belgelendirme numune kabul prosedürü: Bu prosedür, gerekli durumlarda test ve analiz çalışmalarının yapılabilmesi için, firmadan alınacak ürün numunelerinin özelliklerine ve nasıl temin edileceğine yönelik esasları kapsamaktadır.
- ECO Food belgelendirme test prosedürü: Bu prosedür, akredite laboratuvarlarda gerçekleştirilecek ürün testlerine yönelik esasları kapsamaktadır.
- ECO Food belgelendirme onay prosedürü: Bu prosedür, yapılan test ve analiz sonuçlarının ilgili standartlara uygun bulunması durumunda onay işlemlerine yönelik esasları kapsamaktadır.
- ECO Food etiketi kullanım izninin verilmesi prosedürü: Bu prosedür, ECO Food etiketinin ürünler üzerinde kullanılma yöntemlerini ve firmaların bundan doğan sorumluluklarını kapsamaktadır.